Na Wschód – blog o Europie Środkowo-Wschodniej

Jakiś czas temu w mediach pojawiły się informacje o planowanej przez Litwinów i Białorusinów produkcji filmowej dotyczącej Bitwy pod Grunwaldem. Zamiarem jej byłoby, częściowe przynajmniej, odkłamanie polskiej wizji tego zdarzenia, która według naszych sąsiadów nie do końca pokrywa się z rzeczywistością. Projekt ostatecznie został odwołany, co nie znaczy, że nie możemy pochylić się z szacunkiem i ciekawością nad litewsko-białoruskim punktem widzenia. Oto kilka faktów dotyczących tej wielkiej bitwy, o których nie słyszeliście.

- Na początku 1410 roku w Kieżmarku odbyły się rozmowy Zygmunta Luksemburskiego i Wielkiego Księcia Litewskiego Witolda. Król Węgier oferował Witoldowi koronę w zamian za zerwanie sojuszu z Polską. Do porozumienia nie doszło, mimo że książę Litwy bardzo pragnął awansować na króla.

- W tym samym roku rektor Uniwersytetu Jagielońskiego, profesor prawa Stanisław ze Skalbmierza ogłosił traktat „O wojnie sprawiedliwej”. Udowadniał w nim nowatorską, jak na owe czasy, tezę, że poganie mają prawo do własnego państwa, którego chrześcijanie nie mogą atakować bez istotnej przyczyny. Nietrudno się domyślić, przeciwko komu to rozumowanie było wymierzone.

- W bitwie brał udział Jan Žižka z Trocnova, późniejszy przywódca Husytów i czeski bohater narodowy. Podobno nawet stracił podczas walki oko, co mogłoby oznaczać, że mocno zaangażował się w bitwę.  Poniższy wyjątek z obrazu Jana Matejki potwierdzałby tą tezę.

- Podobnego zaangażowania nie wykazali według Jana Długosza inni czescy najemnicy, którzy podczas bitwy dwukrotnie opuszczali plac boju, czyli mówiąc współcześnie, dezerterowali.

- Po stronie polsko-litewskiej w bitwie wzięły udział wojska tatarskie, mołdawskie a być może nawet serbskie.

- Mówiąc o wojsku litewskim pamiętać trzeba, że istotną jego składową stanowiły chorągwie ruskie, co tłumaczy zaangażowanie Białorusinów w kwestię przedstawiania nowego punktu widzenia na Bitwę pod Grunwaldem. W ogóle mam wrażenie, że przez nazewnictwo rola Rusinów w historii Wielkiego Księstwa Litewskiego pozostaje niedoceniona.

- Według historyków litewskich taktykę wojsk książęcych dowodzonych przez Witolda specjaliści uważają za wzór średniowiecznej sztuki wojennej. Przypominam, że chodzi o kontrolowany odwrót i tryumfalny powrót na pole walki przez skrzydło litewskie.

- Skuteczność owej taktyki potwierdzałaby wizja Jana Matejki. Na słynnym płótnie „Bitwa pod Grunwaldem” Witold znajduje się w centrum obrazu, co sugeruje, że odegrał w walce bardzo istotną rolę.