Na Wschód – blog o Europie Środkowo-Wschodniej

Nie tylko Grecy mają swoje Termopile i swojego Leonidasa. Węgrzy i Chorwaci dzielą ze sobą bohatera i historię bliźniaczo podobną do spartańskiej. Jest tu wielka polityka, potężny przeciwnik, garstka dzielnych obrońców, męstwo i śmierć. Mowa o banie Nikolai Šubić Zrinskim (zwanym z węgierska Miklósem Zrínyi) i bitwie pod Szigetvár.

Działo się to w roku 1566, kiedy to 72 letni sułtan Sulejman Wspaniały wyruszył na kolejną wojnę z Habsburgami.  Siły osmańskie liczyły około 100 000 ludzi, Sułtana wspomagał również kontyngent tatarski i mołdawski. Kilka miesięcy później wojska otomańskie dotarły do twierdzy Szigetvár, gdzie schronił się odział chorwacko-węgierski pod dowództwem Zrinskiego.

Nikola Šubić Zrinski pochodził ze znanej chorwackiej rodziny powiązanej z rodami magnackimi na Węgrzech. Były to czasy, kiedy Chorwacja była związana politycznie, tak z Węgrami, jak i Imperium Habsburgów. Podczas oblężenia Szigetvár ban Zrinski miał pod swoim dowództwem niecałe 3 000 ludzi, głównie Chorwatów wspartych niewielkimi siłami węgierskimi.

Pierwszy atak Turcy przypuścili 2 lipca, główne siły sułtana dołączyły do oblężenia kilka dni później. Na wzgórzu górującym nad polem walki postawiono wielki wojenny namiot Sulejmana Wspaniałego. Tutaj sułtan przyjmował raporty o przebiegu bitwy od faktycznie dowodzącego wojskami wezyra Sokollu Mehmeda Paszy, który to nawiasem mówiąc był z pochodzenia Serbem. Widok z namiotu sułtana na pole bitwy był mniej więcej taki:

Walki trwały ponad miesiąc, straty po stronie osmańskiej szły w tysiące zabitych. Zamknięci w twierdzy obrońcy wycofali się do ostatniego możliwego do obrony bastionu. Zmęczony walkami sułtan wysyła do Zrinskiego propozycję zakończenia walk: poddanie się w zamian za władzę nad prowincją chorwacką w państwie osmańskim. Dumny ban propozycję ignoruje i oblężenie trwa dalej.

Dnia 6 września stary sułtan umiera w swoim bitewnym namiocie. Aby nie obniżać morale walczących Turków śmierć Sulejmana utrzymywana jest w ścisłej tajemnicy. Nawet goniec wysłany z wieścią do stolicy prawdopodobnie nie wiedział, jaką informację wiezie. Tym bardziej nie dowiedział się o tym Nikola Šubić Zrinski.

Dzień później wojskom osmańskim udało się zrobić wyrwę w murze otaczającym twierdzę. Turcy wdarli się do środka a załoga Zrinskiego schroniła się w zamku. Ban i jego ludzie mieli świadomość, że to już koniec. Siły tureckie pokonywały właśnie ostatnią groblę, twierdza została zdobyta. Zrinski wydał swoim żołnierzom ostatni rozkaz do ataku. Sam ruszył na czele 600 osobowej grupy na nacierających Turków. Dwa strzały z muszkietu w klatkę piersiową i jeden strzał z łuku w głowę zakończyły życie bohaterskiego bana.

Zwycięscy Turcy wdarli się do zamku. Grabież i dobijanie ostatnich obrońców przerwał olbrzymi wybuch w zamkowej prochowni. Tysiące otomańskich żołnierzy wyleciało w powietrze razem z zapasem prochu. Nikola Šubić Zrinski mścił się zza grobu.

W miejscu, gdzie kiedyś stał namiot Sulejmana Wspaniałego, w 1994 powstał Park Przyjaźni Węgiersko-Tureckiej. Swoisty hołd oddany obu stronom konfliktu i ich dowódcom.

Mateusz Puszczyński+