Na Wschód – blog o Europie Środkowo-Wschodniej

Ruś Kijowska jest momentem historycznym rozwoju Słowian Wschodnich do których odwołuje się zarówno współczesna Rosja jak i Ukraina. I nie ma w tym w sumie nic dziwnego. Był to bowiem w wiekach X-XII jeden z najważniejszych podmiotów wschodnioeuropejskiej polityki. Rządzący w Kijowie kniaziowie opanowali tereny obejmujące ziemie współczesnej Ukrainy, Białorusi i sporą część Rosji. Urządzali wyprawy łupieżcze na potężne Bizancjum i wżeniali swoje córki w najbardziej znaczące monarsze rody Europy. Jest więc z czego być dumnym. Pytanie tylko czy część tejże dumy nie powinno zostać odstąpione Szwedom lub nawet Finom?

Tereny dzisiejszej Ukrainy na długo przed powstaniem Rusi Kijowskiej doświadczały obecności Waregów. Ci szwedzcy wikingowie korzystali z sieci rzecznej aby dostać się do Morza Czarnego i zaatakować Bizancjum. Ówczesne źródła używają dla nich równorzędnych terminów „Waregowie” i „Ruś”. W ocenie wielu badaczy (najczęściej, co zrozumiałe spoza Ukrainy i Rosji) to właśnie ci skandynawscy przybysze byli założycielami organizmu państwowego waresko-słowiańskiego, zwanego Rusią Kijowską. Wspomniani badacze ukraińscy i rosyjscy uważać będą raczej, że grupy najemników skandynawskich sprowadzane były na Ruś przez rządzących tam władców słowiańskich i nie odegrały istotnej roli państwotwórczej.

Pierwszym historycznym przywódcą i założycielem skandynawskiej dynastii na terenach Wschodnich Słowian był Ruryk. Osiadł on w 862 roku w Starej Ładodze, wtedy istotnym ośrodku gospodarczym i politycznym. Ten moment uznaje się powszechnie za prapoczątek Rusi Kijowskiej. Co ciekawe, badania genetyczne zdają się wskazywać, że sam Ruryk z pochodzenia był Finem, a nie Szwedem, co oczywiście nie oznacza, że nie mógł przewodzić szwedzkiej drużynie. Z nim na czele Waregowie wkrótce opanowali Wielki Nowogród, czyniąc z niego swoją bazę wypadową na tereny położone bardziej na południe.

Przejęcie przez Waregów władzy w Kijowie miało miejsce nieco później i dokonało się już po śmierci Ruryka. Dokonał tego jeden z jego krewnych Oleg, będący jednocześnie opiekunem małoletniego potomka założyciela dynastii Igora. Najprawdopodobniej na skutek wewnętrznych waśni Oleg zmuszony był uciekać z Nowogrodu. Skierował się na południe, do Kijowa. W tym właśnie momencie de facto rodzi się Ruś Kijowska. Oleg bowiem miasto zdobył i na długie lata zapewnił panowanie nad tymi ziemiami skandynawskiemu rodowi Rurykowiczów.

Wszystkich zainteresowanych tematem zachęcam do przeczytania świetnej książki Witolda Chrzanowskiego „Kronika Słowian. Ruś Kijowska”.

Zdjęcie tytułowe pochodzi stąd.